Ο Θεός μόνο γνωρίζει καλά τους ανθρώπους (Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς)

Εξαπατούν εαυτούς, όσοι με αυτοπεποίθηση ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν καλά τους ανθρώπους και γι’ αυτό δεν επιτρέπουν να εξαπατηθούν απ’ αυτούς. Ποιος μπορεί να γνωρίζει τί είδους πνεύμα ενεργεί μέσα στον κάθε άνθρωπο; Ποιος άλλος παρά ο Θεός, ο όποιος γνωρίζει τα κρύφια της καρδίας; Ακόμη και μεγάλοι άγιοι είχαν σφάλει στην κρίση τους για ανθρώπους. Για παράδειγμα ο Μέγας Βασίλειος νόμιζε άγιο άνθρωπο κάποιον υποκριτή αιρετικό, τον οποίον μάλιστα και υποστήριξε έναντι πολλών που τον αμφισβητούσαν, μέχρι που κάποτε πείστηκε πια για την αιρετική πλάνη αυτού του άνθρωπου ο Βασίλειος και απογοητεύτηκε οικτρά. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος είχε βαπτίσει κάποιον φιλόσοφο ονόματι Μάξιμο και τόσο πολύ τον είχε συμπαθήσει, που τον φιλοξενούσε μάλιστα και μοιραζόταν το φαγητό του μαζί του. Όμως ο Μάξιμος ήταν άνθρωπος επικίνδυνος και πονηρός σαν φίδι: μετά από λίγο κατάφερε με δολοπλοκίες και δωροδοκίες να πείσει κάποιους Κωνσταντινουπολίτες να τον αναγνωρίσουν ως πατριάρχη, στη θέση του αγίου Γρηγορίου. Όταν, ύστερα από μία θυελλώδη αναταραχή έλαμψε η αλήθεια και ορισμένοι επέπληξαν τον Γρηγόριο επειδή είχε κοντά του τον μεγαλύτερο εχθρό του, ο άγιος αποκρίθηκε: «Δεν φταίμε αν δεν διακρίνουμε την πονηρία κάποιου άνθρωπου. Ο Θεός μόνον γνωρίζει τα κρύφια της καρδίας των ανθρώπων. Οί εντολές Του μας λένε να ανοίγουμε τις καρδιές μας με πατρική αγάπη προς όλους, όσοι έρχονται σ’ εμάς». Ένας καλοπροαίρετος άνθρωπος δεν μπορεί εύκολα να διακρίνει την κακία ενός κακοπροαίρετου ανθρώπου.
(Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Ο Πρόλογος της Οχρίδας,Εκδ. Αθως, σ. 233)